Wraz piątkowym (5 grudnia 2014) ogólnopolskim wydaniem Gazety Wyborczej ukazał się dodatek katalogowy dotyczący wystawy „Mit Galicji”. W dodatku został zamieszczony również tekst senatora Sepioła.
Jego treść publikujemy poniżej.
„Mit Galicji”
Wystawa „Mit Galicji” jest wydarzeniem intelektualnym, artystycznym i politycznym. W tym sensie należy ją uznać za zjawisko unikalne. Zdarza się bowiem niezwykle rzadko, by ekspozycja roztrząsająca wątki historyczne i posiadająca walory poznawcze -wręcz naukowe, posługiwała się z takim rozmachem dziełami sztuki (w tym obiektami sztuki najnowszej), a przy tym sama była kreacją artystyczną.
Jej wartość intelektualna polega na krytycznym zbudowaniu polifonicznej opowieści o Galicji w tradycji polskiej, austriackiej, ukraińskiej i żydowskiej. Ale nowe perspektywy dyskusji otwiera nie tylko przełamanie polonocentrycznej narracji. Współczesne i otwarte spojrzenie na dzieje Galicji zmusza między innymi do podjęcia na nowo klasycznego polskiego dylematu: „bić się czy nie”. Pozwala na przywrócenie do naszej narodowej pamięci wielkich polityków reprezentujących opcję pracy pozytywnej, organicznej. Ludzi, którzy długo uchodzili za kolaborantów, a dzięki wysiłkom których przetrwała największa, najważniejsza część narodowej substancji kultury – na czele z polskimi uniwersytetami i polskim językiem urzędowym i wykładowym.
Ekspozycja jest gęsta, nasycona, wręcz czuje się tu dziewiętnastowieczny „horror vacui” (lęk przed pustką). Jeden wątek goni następny, spiętrzają się scenograficzne pomysły. Wystawę można studiować delektując się szczegółami, ale można także poddać się jedynie dynamice nastrojów kolejnych wnętrz. Zmienność emocji podczas ruchu widza – to tajemnica każdego dobrego muzeum, każdej udanej aranżacji.
Wystawa „Mit Galicji” i towarzyszący jej – może nawet jeszcze lepszy od wystawy – monumentalny katalog pojawiły się w szczególnym czasie i na tym polega ich znaczenie polityczne. Obchodzimy właśnie stulecie wybuchu I wojny światowej, która oznaczała koniec galicyjskiego świata. Tę rocznicę przeżywamy tak mocno, bo znów mamy konflikt militarny na peryferiach Europy – ba, nie tak daleko od granic Galicji. W polityce myślenie analogiami historycznymi jest czymś powszechnym. Rocznica sprawia, że o zajęciu Krymu nie myślimy w kategoriach nowej wojny krymskiej (tamta zakończyła się klęską Rosji), ale w kategoriach nowej wojny powszechnej, co paraliżuje podejmowanie decyzji.
Galicja była miejscem i kontekstem rozwoju nowoczesnej ukraińskiej idei narodowej. Dziś jej wojna z Rosją staje się momentem założycielskim suwerennego państwa ukraińskiego. Odgrywa rolę podobną do wojny polsko-bolszewickiej dla jednoczącej się po rozbiorach Polski. Sprawa ukraińska jest dziś w centrum uwagi opinii publicznej. Ten kontekst sprawia, że wystawa ma znaczenie polityczne. Nie sposób jej zignorować, nie można jej nie zobaczyć, nie wolno jej nie przemyśleć.
Lista instytucji i kolekcji z rożnych krajów, które udostępniły obiekty na wystawę „Mit Galicji” budzi respekt dla wykonanej pracy naukowej i logistycznej. Ale z całym naciskiem należy podkreślić, że monumentalny katalog jest czymś daleko donioślejszym niż jedynie podsumowaniem owej pracy. Jest to samodzielna kreacja, kongenialna z ekspozycja. Decyduje o tym dobór specjalnie zamówionych tekstów – nie tylko naukowych ale i eseistycznych czy wręcz literackich. Intelektualiści z Moguncji, Cambridge i Nowego Jorku, uczeni i politycy z Budapesztu i Wiednia, pisarze i historycy z Lwowa czy Kijowa, wreszcie polscy badacze fenomenu Galicji stworzyli jej nowy, wielowymiarowy i fascynujący portret, przy którym blednie nawet słynny tekst Normana Davisa, który opisał Galicję jako jedno z osiemnastu „zaginionych królestw” Europy.
Katalog otwiera się zaskakującym pomysłem edytorskim – właściwy tekst poprzedza 40 wielkich rozkładowych zdjęć tworzących galerie portretów miast galicyjskich i jednocześnie iluzje podróży z Krakowa na wschód, aż po krańce habsburskiej monarchii. Ta podróż wciąga ! Proszę tylko spróbować .
Janusz Sepioł
Post Senator Sepioł w Gazecie Wyborczej o wystawie „Mit Galicji” pojawił się poraz pierwszy w Janusz Sepioł.
